馬來西亞的社區運動脈絡曲線縱橫交織而成,多元文化與社群成了亞洲獨有的人文景觀。從殖民、二戰到爭取獨立,草根社區的凝聚與行動從未缺席,社區的文化保存與環境捍衛運動也不間斷。除了西馬,同樣的草根紉性也在東馬展現,原住民以一根繩子和身體的底氣,就足以抵擋前來掠奪森林資源的財閥,保衛社區家園。
馬來西亞社區工作多由民間自發,其發展脈絡與意識覺醒,離不開國家機器推行的意識形態和經濟政策。時間軸不僅呈現社區組織和計畫行動,也涵蓋國家政策、社會思潮。社區工作緊貼著國家社會的脈搏,當國家政策出現傾斜現象諸如新經濟政策、國家文化政策等,深刻影響著每一個世代。
透過田調和梳理社區工作脈絡不僅僅是為了時間軸的呈現,這項工作背後同時兼具了分析及製造論述的意義。此時間軸將引領觀者以多面向的視角探究,並理解社區工作及其發展與國家歷史之間的關係,從而使社區工作者得以參考,做出符合民間社區利益,及前瞻性的思考及規劃。
Konteks gerakan komuniti di Malaysia saling berkaitan. Di Asia pula, kepelbagaian budaya dan komuniti merupakan suatu kebiasaan. Bermula dengan penjajahan, Perang Dunia Ke-2 sehinggalah pencapaian kemerdekaan, perpaduan dan pergerakan tidak pernah hilang manakala pengekalan budaya komuniti dan gerakan perlindungan alam sekitar juga tak pernah lekang. Perpaduan yang sama bukan sahaja jelas diamati di Semenanjung Malaysia, malah di Sabah dan Sarawak juga di mana Orang Asal menggunakan hanya utasan tali dan badan mereka sendiri menghalang gerombolan kapitalis perompak sumber hutan, mempertahankan komuniti dan keluarga mereka.
Kebanyakan kegiatan komuniti bermula dari bawah di mana konteks pembangunan dan kesedarannya tidak lekang dari pelaksanaan ideologi dan polisi ekonomi oleh institusi negara. Garis masa bukan sahaja menampakkan organisasi komuniti dan pelaksanaan rancangan, ia juga menunjukkan dasar-dasar negara dan ideologi masyarakat. Kegiatan komuniti seakan nadi masyarakat dan negara; tatkala fenomena ketidakseimbangan mula bergolak menjadi polisi negara seperti Dasar Ekonomi Baru dan Dasar Kebudayaan Negara, setiap generasi akan terasa tempias pengaruhnya.
Kerja lapangan dan penelusuran susur galur komuniti bukan sahaja untuk garis masa semata-mata, malah ia bertujuan sebagai analisa dan pemulaan wacana. Garis masa dapat membawa penerokaan dari sudut yang rencam serta memberikan pemahaman terhadap kerja komuniti dan hubungan antara perkembangannya dengan sejarah negara. Ini membolehkannya dijadikan sebagai rujukan aktivis komuniti dalam memenuhi kebaikan rakyat dan masyarakat serta pemikiran dan perancangan masa hadapan.